Proziaki / fot. iStock
4.41 (176)
Proziaki to podkarpackie placki na sodzie, które tradycyjnie przygotowuje się na blasze pieca kaflowego. Obecnie najczęściej powstają na patelni bez dodatku tłuszczu. Ich ważnym składnikiem jest kefir, ale można go zamienić na maślankę lub zsiadłe mleko. Z powodzeniem zastępują pieczywo i doskonale smakują z masłem czosnkowym. Można podawać je także na słodko. Podpowiadamy, jak zrobić proziaki z patelni.
mąka pszenna 500 g
kefir 250 ml
jajka 1 szt.
sól 6 g
cukier 3 g
soda oczyszczona 4 g
Ciasto: przesiewamy mąkę do miski wraz z solą i sodą oczyszczoną. Wbijamy jajko i wlewamy kefir. Mieszamy składniki łyżką. Wsypujemy szczyptę cukru (można dodać go więcej, jeśli przygotowujemy placki na słodko). Wyrabiamy ciasto dłońmi, aż będzie jednolite.
Formowanie bułeczek: rozwałkowujemy ciasto na placek o grubości około 1–1,5 cm. Wykrajamy z niego kółka za pomocą szklanki lub wycinarki do ciastek. Układamy je na podsypanej mąką tacy, przykrywamy ściereczką i odstawiamy na 10 minut.
Proziaki: rozgrzewamy dużą patelnię z grubym dnem. Układamy na niej partię placków. Podpiekamy je przez około 5 minut z każdej strony. Powinny lekko urosnąć i się zarumienić. Możemy podawać je od razu, na ciepło.
Porady
- Z podanego przepisu otrzymamy około 12 placków, jeśli wykrajaliśmy krążki z ciasta o średnicy 10 cm.
- Proziaki z patelni to szybki i prosty sposób na słodką lub słoną przekąskę. Da się je także przyrządzić w piekarniku rozgrzanym do 190°C. Placki powinny spędzić w nim około 15 minut, ale warto na bieżąco je kontrolować.
- W naszym przepisie wykorzystujemy kefir, ale można też zrobić proziaki na jogurcie naturalnym, maślance lub zsiadłym mleku.
- Ciasto na proziaki bieszczadzkie można wymieszać z różnymi dodatkami, na przykład przyprawą zawierająca suszone pomidory lub czosnkiem niedźwiedzim. Sprawdzi się także szczypta kurkumy lub curry. Wtedy powstaną placki z patelni w orientalnym stylu.
- Jajko możemy pominąć. W zamian dodajmy więcej kefiru, maślanki lub jogurtu. Weganie mogą zrobić placki sodowe na wodzie lub napoju roślinnym.
- Niewykorzystane placki sodowe należy zawinąć w papier śniadaniowy i folię spożywczą. Przechowywane w ten sposób zachowają świeżość przez 2–3 dni.
- Osoby na diecie bezglutenowej mogą zamienić mąkę pszenną na ryżową lub kukurydzianą.
Przepis na proziaki bieszczadzkie został wymyślony przez wiejskie gospodynie. Jest to potrawa endemiczna – charakterystyczna dla Podkarpacia. Swoją popularność zawdzięcza prostocie wykonania i dostępności składników. Na początku robiono proziaki na wodzie, dopiero później zastąpiły ją kefir lub maślanka. Tradycyjnie powstawały na piecach kaflowych, a gdy te zaczęły odchodzić w niepamięć, w ruch poszły kuchenki gazowe, piekarniki elektryczne i patelnie.
W historii przaśnego chleba szczególnie zasłużyły się podpłomyki, które dały początek różnym wariacjom na temat prostych wypieków bez dodatku drożdży. Podobne placki proziaki (znane też jako prozioki) występują w różnych obszarach Polski, pod innymi nazwami. Na przykład na Lubelszczyźnie spróbować można fajerczaków. Składem do złudzenia przypominają sodowe bułeczki z Podkarpacia. Ich nazwa odwołuje się do fajerek, które były elementem tradycyjnych kuchni kaflowych opalanych drewnem.
Proste proziaki na kefirze lub maślance można podawać na słodko lub na słono. Kiedy występują w formie podwieczorku lub deseru, polecamy serwować je z dżemem, miodem, kremem czekoladowym lub jogurtem owocowym. Świetnie smakują maczane w słodkiej śmietanie. Ciasto można wtedy wzbogacić rodzynkami lub innymi bakaliami. Wytrawne proziaki natomiast doskonale komponują się z takimi dodatkami jak:
Warto mieć w zanadrzu sprawdzony przepis na proziaki także podczas planowania sycącego obiadu lub kolacji na gorąco. Sodowe bułeczki warto serwować do zupy – zarówno tradycyjnej, jak i w formie kremu – oraz gulaszu lub dowolnego dania z gęstym sosem.
